شکستگی دنده
شکستگی دنده
تاریخ انتشار: 1401/08/20 خواندن 10 دقیقه 
745
745
شکستگی دنده (Broken rib) آسیب شایعی است که زمانی رخ می‌دهد که یکی از استخوان‌های قفسه سینه (Rib cage) بشکند یا ترک بخورد. شایع‌ترین علت آن، ضربه (Trauma) به قفسه سینه، مانند افتادن، تصادف با وسیله نقلیه موتوری یا ضربه در حین ورزش‌های تماسی است. در بسیاری از موارد، دنده‌های شکسته فقط ترک می‌خورند. با اینکه دنده‌های ترک خورده دردناک هستند، ولی به اندازه دنده‌هایی که به قطعات جداگانه شکسته شده‌اند، بالقوه خطرناک نیستند. لبه دندانه‌دار (Jagged edge) استخوان شکسته می‌تواند به عروق خونی اصلی یا اندام‌های داخلی مانند ریه آسیب برساند. در بیشتر موارد، دنده‌های شکسته معمولاً در عرض یک یا دو ماه خود به خود بهبود می‌یابند. کنترل کافی درد در جهت توانایی تنفس عمیق و جلوگیری از عوارض ریوی مانند ذات الریه (Pneumonia) اهمیت دارد.
1) علل و فاکتورهای خطر
مهمترین علل شکستگی دنده‌ها عبارتند از:
• ضربه‌های مستقیم مانند ضربات ناشی از تصادفات با وسایل نقلیه موتوری، افتادن، یا ورزش‌های تماسی
• ضربه‌های مکرر ناشی از ورزش‌هایی مانند گلف و قایقرانی
• سرفه‌های شدید و طولانی
عوامل زیر می‌توانند خطر شکستگی دنده را افزایش دهند:
• پوکی استخوان (Osteoporosis). ابتلا به این بیماری که در آن استخوان‌ها تراکم (Density) خود را از دست می‌دهند، فرد را بیشتر مستعد شکستگی استخوان می‌کند.
• مشارکت ورزشی. انجام ورزش‌های تماسی، مانند هاکی یا فوتبال، خطر آسیب به قفسه سینه را افزایش می‌دهد.
• وجود ضایعه سرطانی (Cancerous) در یک دنده. یک ضایعه سرطانی می‌تواند استخوان را ضعیف کرده و آن را مستعد شکستگی کند.
2) علائم
درد همراه با شکستگی دنده معمولاً در موارد زیر رخ می‌دهد یا بدتر می‌شود:
• تنفس عمیق
• فشار آوردن روی ناحیه آسیب دیده
• خم کردن یا پیچ دادن بدن
لازم به ذکر است در مواردی که احساس فشار، پری (Fullness)، یا درد فشردگی در مرکز قفسه سینه وجود دارد که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد یا دردی که فراتر از قفسه سینه تا شانه یا بازو گسترش یابد، فوراً باید به پزشک مراجعه شود. زیرا این علائم می‌تواند نشان دهنده حمله قلبی (Heart attack) باشد.
3) عوارض
یک دنده شکسته می‌تواند به عروق خونی و اندام‌های داخلی آسیب برساند. میزان خطر با تعداد دنده‌های شکسته افزایش می‌یابد. بسته به اینکه کدام دنده بشکند، عوارض متفاوت است. عوارض احتمالی عبارتند از:
• پارگی یا سوراخ شدن آئورت (Torn or punctured aorta). انتهای تیز شکستگی در یکی از سه دنده اول در بالای قفسه سینه می‌تواند آئورت یا عروق خونی اصلی دیگر را پاره کند.
• ریه سوراخ شده .(Punctured lung)انتهای دندانه‌دار یک دنده میانی شکسته می‌تواند ریه را سوراخ کرده و باعث فروپاشی (Collapse) آن شود.
• جراحت طحال، کبد، یا کلیه‌ها. دو دنده پایینی به ندرت می‌شکنند زیرا انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به دنده‌های بالایی و میانی دارند که به استخوان سینه چسبیده‌اند. اما اگر یک دنده تحتانی بشکند، لبه شکسته آن می‌تواند آسیب جدی به طحال، کبد یا کلیه وارد کند.
مهمترین علل شکستگی دنده‌ها عبارتند از:
• ضربه‌های مستقیم مانند ضربات ناشی از تصادفات با وسایل نقلیه موتوری، افتادن، یا ورزش‌های تماسی
• ضربه‌های مکرر ناشی از ورزش‌هایی مانند گلف و قایقرانی
• سرفه‌های شدید و طولانی
عوامل زیر می‌توانند خطر شکستگی دنده را افزایش دهند:
• پوکی استخوان (Osteoporosis). ابتلا به این بیماری که در آن استخوان‌ها تراکم (Density) خود را از دست می‌دهند، فرد را بیشتر مستعد شکستگی استخوان می‌کند.
• مشارکت ورزشی. انجام ورزش‌های تماسی، مانند هاکی یا فوتبال، خطر آسیب به قفسه سینه را افزایش می‌دهد.
• وجود ضایعه سرطانی (Cancerous) در یک دنده. یک ضایعه سرطانی می‌تواند استخوان را ضعیف کرده و آن را مستعد شکستگی کند.
2) علائم
درد همراه با شکستگی دنده معمولاً در موارد زیر رخ می‌دهد یا بدتر می‌شود:
• تنفس عمیق
• فشار آوردن روی ناحیه آسیب دیده
• خم کردن یا پیچ دادن بدن
لازم به ذکر است در مواردی که احساس فشار، پری (Fullness)، یا درد فشردگی در مرکز قفسه سینه وجود دارد که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد یا دردی که فراتر از قفسه سینه تا شانه یا بازو گسترش یابد، فوراً باید به پزشک مراجعه شود. زیرا این علائم می‌تواند نشان دهنده حمله قلبی (Heart attack) باشد.
3) عوارض
یک دنده شکسته می‌تواند به عروق خونی و اندام‌های داخلی آسیب برساند. میزان خطر با تعداد دنده‌های شکسته افزایش می‌یابد. بسته به اینکه کدام دنده بشکند، عوارض متفاوت است. عوارض احتمالی عبارتند از:
• پارگی یا سوراخ شدن آئورت (Torn or punctured aorta). انتهای تیز شکستگی در یکی از سه دنده اول در بالای قفسه سینه می‌تواند آئورت یا عروق خونی اصلی دیگر را پاره کند.
• ریه سوراخ شده .(Punctured lung)انتهای دندانه‌دار یک دنده میانی شکسته می‌تواند ریه را سوراخ کرده و باعث فروپاشی (Collapse) آن شود.
• جراحت طحال، کبد، یا کلیه‌ها. دو دنده پایینی به ندرت می‌شکنند زیرا انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به دنده‌های بالایی و میانی دارند که به استخوان سینه چسبیده‌اند. اما اگر یک دنده تحتانی بشکند، لبه شکسته آن می‌تواند آسیب جدی به طحال، کبد یا کلیه وارد کند.
4) تشخیص
در طول معاینه فیزیکی، پزشک به آرامی روی دنده‌ها فشار می‌آورد. همچنین، ممکن است به ریه‌ها گوش دهد و حرکت قفسه سینه را در حین نفس کشیدن بررسی کند. پزشک احتمالاً یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر را درخواست خواهد کرد:
• اشعه ایکس (X-ray)
• CT اسکن (CT scan)
• MRI
• اسکن استخوان (Bone scan)
5) رویکردهای درمانی و مراقبتی
اکثر دنده‌های شکسته خود به خود در عرض شش هفته بهبود می‌یابند. از جمله مهمترین رویکردهای مراقبتی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
• محدود کردن فعالیت‌ها
• استفاده از کمپرس یخ
• مصرف مسکن
• تمرینات تنفسی
• بانداژ کردن قفسه سینه
• محافظت از خود در برابر آسیب‌های ورزشی. مثلا استفاده از تجهیزات محافظ هنگام انجام ورزش‌های تماسی.
• کاهش خطر افتادن در خانه. تمیز کردن و برداشتن آشغال‌ها، خرده ریزها، و ضایعات از کف زمین، استفاده از یک تشک لاستیکی زیر دوش، روشن نگه داشتن خانه، قرار دادن گیره ضد لغزش زیر فرش و موکت.
• تقویت استخوان‌ها. دریافت کلسیم و ویتامین D کافی در رژیم غذایی برای حفظ استخوان‌های قوی مهم است. دریافت روزانه حدود 1200 میلی‌گرم کلسیم و 600 واحد بین المللی ویتامین D از طریق غذا و مکمل‌ها اهمیت دارد.
در طول معاینه فیزیکی، پزشک به آرامی روی دنده‌ها فشار می‌آورد. همچنین، ممکن است به ریه‌ها گوش دهد و حرکت قفسه سینه را در حین نفس کشیدن بررسی کند. پزشک احتمالاً یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر را درخواست خواهد کرد:
• اشعه ایکس (X-ray)
• CT اسکن (CT scan)
• MRI
• اسکن استخوان (Bone scan)
5) رویکردهای درمانی و مراقبتی
اکثر دنده‌های شکسته خود به خود در عرض شش هفته بهبود می‌یابند. از جمله مهمترین رویکردهای مراقبتی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
• محدود کردن فعالیت‌ها
• استفاده از کمپرس یخ
• مصرف مسکن
• تمرینات تنفسی
• بانداژ کردن قفسه سینه
• محافظت از خود در برابر آسیب‌های ورزشی. مثلا استفاده از تجهیزات محافظ هنگام انجام ورزش‌های تماسی.
• کاهش خطر افتادن در خانه. تمیز کردن و برداشتن آشغال‌ها، خرده ریزها، و ضایعات از کف زمین، استفاده از یک تشک لاستیکی زیر دوش، روشن نگه داشتن خانه، قرار دادن گیره ضد لغزش زیر فرش و موکت.
• تقویت استخوان‌ها. دریافت کلسیم و ویتامین D کافی در رژیم غذایی برای حفظ استخوان‌های قوی مهم است. دریافت روزانه حدود 1200 میلی‌گرم کلسیم و 600 واحد بین المللی ویتامین D از طریق غذا و مکمل‌ها اهمیت دارد.
