هیرسوتیسم

تاریخ انتشار: 1402/03/23 خواندن 10 دقیقه eye

3510

هیرسوتیسم (Hirsutism) وضعیتی در زنان است که منجر به رشد بیش از حد موهای تیره یا ضخیم با الگوی مردانه - صورت، سینه، و پشت می‌شود. در هیرسوتیسم، رشد موهای اضافی غالبا از ترشح زیاد هورمون‌های مردانه (آندروژن‌هاAndrogens / ) و در درجه اول تستوسترون (Testosterone) ناشی می‌شود. روش‌های خود-مراقبتی و گزینه‌های درمانی موثر برای زنانی که مایل به درمان هیرسوتیسم هستند، وجود دارد.

1- علل و فاکتورهای خطر

هیرسوتیسم می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

سندرم تخمدان پلی کیستیک .(Polycystic ovary syndrome / PCOS) این وضعیت که اغلب با بلوغ (Puberty) شروع می‌شود، باعث عدم تعادل هورمون‌های جنسی می‌شود. با گذشت سالها، PCOS ممکن است به آرامی منجر به رشد موهای زائد، پریودهای نامنظم، چاقی، ناباروری، و گاهی اوقات کیست‌های متعدد روی تخمدان‌ها شود.
سندرم کوشینگ (Cushing syndrome). این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که بدن در معرض سطوح بالایی از هورمون کورتیزول (Cortisol) قرار بگیرد. این می‌تواند از غدد فوق کلیوی (Adrenal glands) که کورتیزول بیش از حد تولید کنند یا از مصرف طولانی‌مدت داروهایی مانند پردنیزون (Prednisone) ایجاد شود.
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (Congenital adrenal hyperplasia). این وضعیت ارثی با تولید غیر طبیعی هورمون‌های استروئیدی (Steroid hormones)، از جمله کورتیزول و آندروژن، توسط غدد فوق کلیوی مشخص می‌شود.
تومورها. به ندرت، یک تومور ترشح کننده آندروژن در تخمدان‌ها یا غدد فوق کلیوی می‌تواند باعث هیرسوتیسم شود.
داروها. برخی از داروها می‌توانند باعث هیرسوتیسم شوند. اینها عبارتند از ماینوکسیدیل ((Minoxidil؛ دانازول (Danazol)، که برای درمان زنان مبتلا به اندومتریوز (Endometriosis) استفاده می‌شود؛ تستوسترون ((Testosterone؛ و دهیدرواپی آندروسترون ((Dehydroepiandrosterone /DHEA. اگر فردی از محصولات موضعی حاوی آندروژن استفاده می‌کند، شریک زندگی نیز می‌تواند از طریق تماس پوست به پوست تحت تأثیر قرار بگیرد.

اغلب هیرسوتیسم بدون علت قابل شناسایی رخ می‌دهد. عوامل متعددی می‌توانند بر احتمال ابتلا به هیرسوتیسم تأثیر بگذارند، از جمله:

سابقه خانوادگی. چندین بیماری از قبیل هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (Congenital adrenal hyperplasia) و سندرم تخمدان پلی کیستیک، که باعث هیرسوتیسم می‌شوند، در اعضای خانواده‌ دیده می‌شود.
اصل و نسب. زنانی که اجداد مدیترانه‌ای، خاورمیانه و آسیای جنوبی دارند بیشتر از سایر زنان موی بدن دارند.
چاقی باعث افزایش تولید آندروژن می‌شود که می‌تواند هیرسوتیسم را بدتر کند.

2- علائم

هیرسوتیسم موهای ضخیم و تیره‌ای است که در قسمت‌هایی از بدن زنان که معمولاً مو ندارد ظاهر می‌شود - در درجه اول صورت، سینه، پایین شکم، قسمت داخلی ران‌ها، و پشت. هنگامی که سطوح بالای آندروژن باعث هیرسوتیسم می‌شود، علائم دیگری ممکن است در طول زمان ایجاد شود، فرآیندی که به آن ویریلیزاسیون (Virilization) می‌گویند. علائم ویریلیزاسیون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

بم شدن صدا
طاس شدن (Balding)
آکنه (Acne)
کاهش سایز سینه
افزایش توده عضلانی
بزرگ شدن کلیتوریس (Clitoris)

3- عوارض

هیرسوتیسم می‌تواند از نظر روحی-روانی ناراحت کننده باشد. برخی از زنان بعلت داشتن موهای زائد خجالت می‌کشند و برخی دیگر دچار افسردگی می‌شوند. اگرچه هیرسوتیسم عوارض جسمانی ایجاد نمی‌کند، اما علت زمینه‌ای آن می‌تواند. در صورت هیرسوتیسم و پریودهای نامنظم، ممکن است فرد به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشد که می‌تواند باروری را مهار کند. زنانی که از داروهای خاصی برای درمان هیرسوتیسم استفاده می‌کنند، به دلیل خطر نقص مادرزادی، باید از بارداری خودداری کنند.

4- تشخیص

آزمایش‌هایی که میزان هورمون‌های خاصی را در خون اندازه‌گیری می‌کنند، از جمله تستوسترون یا هورمون‌های مشابه تستوسترون، ممکن است به تعیین اینکه آیا سطوح بالای آندروژن باعث ایجاد هیرسوتیسم می‌شود یا خیر، کمک ‌کند.
پزشک همچنین ممکن است شکم را معاینه کند و معاینه لگنی را برای یافتن توده‌هایی که می‌تواند نشان دهنده وجود تومور باشد، انجام دهد.

5- رویکردهای درمانی و مراقبتی

درمان هیرسوتیسم بدون وجود نشانه‌ای از اختلال غدد درون ریز (Endocrine) ضرورت ندارد. برای زنانی که به درمان نیاز دارند یا به دنبال آن هستند، روند درمانی شامل درمان هر گونه اختلال زمینه‌ای، رویکرد خود-مراقبتی برای موهای ناخواسته، و آزمودن درمان و داروهای مختلف است.
داروها
اگر روش‌های زیبایی یا خود-مراقبتی برای رفع موهای زائد مؤثر نباشد، پزشک می‌تواند داروهایی که هیرسوتیسم را درمان می‌کنند تجویز کند. با استفاده از این داروها معمولاً تا شش ماه طول می‌کشد تا تفاوت قابل توجهی در رشد مو مشاهده شود. گزینه‌ها عبارتند از:

داروهای ضد بارداری خوراکی
آنتی آندروژن‌ها، مانند اسپیرونولاکتون (Spironolactone)
کرم موضعی مانند افلورنیتین (Eflornithine)

رویکرد
رویکرد‌های حذف موهای زائد، که نتایج آن‌ها ممکن است بیشتر از روش‌های خود-مراقبتی ماندگار باشد - و می‌تواند با درمان دارویی ترکیب شوند - عبارتند از:

لیزر درمانی (Laser therapy)
الکترولیز (Electrolysis)

برخی رویکردهای خود-مراقبتی

کندن موها (Plucking)
اصلاح موها (Shaving)
وکس (Waxing)
اپیلاسیون (Depilation)
بلیچینگ (Bleaching)
کاهش وزن در صورت چاقی

سمانه سلطانی

فوق لیسانس ایمونولوژی، دانشگاه علوم پزشکی تهران

آخرین مطالب

چشم پزشکی

هیرسوتیسم