نکروز آواسکولار

نکروز آواسکولار

نکروز آواسکولار (Avascular necrosis/ AVN) مرگ بافتِ استخوان به دلیل کمبود عرضه خون است که به آن استئونکروز (Osteonecrosis) نیز گفته می‌شود، و می‌تواند منجر به شکستگی‌های کوچک در استخوان و فروپاشی (Collapse) آن شود. این فرآیند معمولا ماه‌ها تا سال‌ها زمان می‌برد. شکستگی استخوان یا در رفتگی مفصل، جریان خون را به بخشی از استخوان متوقف می‌کند. همچنین، نکروز آواسکولار با مصرف طولانی‌مدت داروهای استروئیدی با دوز بالا و مصرف بیش از حد الکل همراه است. نکروز آواسکولار ممکن است در هر کسی رخ دهد، اما این عارضه بیشتر در افراد بین 30 تا 50 سال دیده می‌شود.

۱)    علل و فاکتورهای خطر
نکروز آواسکولار زمانی رخ می‌دهد که خونرسانی به استخوان قطع شود یا کاهش یابد. کاهش عرضه خون می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
•    ترومای مفصلی یا استخوانی. یک صدمه، مانند یک مفصل دررفته، ممکن است به عروق خونی مجاور آسیب برساند. درمان‌ سرطان مانند پرتودرمانی نیز می‌تواند استخوان را ضعیف کرده و به عروق خونی آسیب برساند.
•    رسوبات چربی در عروق خونی. چربی (لیپیدها) می‌تواند عروق خونی کوچک را مسدود کند. این می‌تواند خون رسانی به استخوان‌ها را کاهش دهد.
•    بیماری‌های خاص. شرایط پزشکی مانند کم خونی سلول داسی شکل (Sickle cell anemia) و بیماری گوشه (Gaucher's) نیز می‌توانند جریان خون به استخوان را کاهش دهند.
گاهی اوقات علت نکروز آواسکولاری که توسط تروما ایجاد نشده به طور کامل مشخص نمی‌شود. ژنتیک همراه با استفاده بیش از حد از الکل، برخی داروها و سایر بیماری‌ها احتمالاً در این حالت نقش دارند.
عوامل خطر برای ایجاد نکروز آواسکولار عبارتند از:
•    ضربه. صدماتی مانند در رفتگی یا شکستگی لگن، می‌تواند به عروق خونی مجاور آسیب برساند و جریان خون به استخوان‌ها را کاهش دهد.
•    مصرف استروئید. مصرف کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) با دوز بالا، مانند پردنیزون (Prednisone)، یکی از علل شایع نکروز آواسکولار است. دلیل آن مشخص نیست، اما برخی از محققین معتقدند که کورتیکواستروئیدها می‌توانند سطح لیپید خون را افزایش دهند و منجر به کاهش جریان خون شوند.
•    نوشیدن بیش از حد الکل. مصرف روزانه چندین نوع نوشیدنی الکلی برای چندین سال نیز می‌تواند باعث ایجاد رسوبات چربی در عروق خونی شود.
•    مصرف بیس‌فسفونات (Bisphosphonate). استفاده طولانی مدت از داروها برای افزایش تراکم استخوان (Bone density) ممکن است در ایجاد استئونکروز فَک (Jaw) مشارکت کند. این عارضه نادر در برخی از افرادی که با دوزهای بالای این داروها برای سرطان‌هایی مانند مولتیپل میلوما (Multiple myeloma) و سرطان متاستاتیک سینه (Metastatic breast cancer) درمان شده‌اند، رخ داده است.
•    درمان‌های پزشکی خاص. پرتودرمانی برای سرطان می‌تواند استخوان را ضعیف کند. پیوند (Transplant) اعضا به ویژه پیوند کلیه نیز با نکروز آواسکولار همراه است.
شرایط پزشکی مرتبط با نکروز آواسکولار عبارتند از:
•    پانکراتیت (Pancreatitis)
•    بیماری گوشه
•    HIV/AIDS
•    لوپوس اریتماتوز سیستمیک (Systemic lupus erythematosus)
•    کم خونی داسی شکل
•    بیماری فشار زدایی (Decompression) که به عنوان بیماری غواصی (Divers') یا خمیدگی نیز شناخته می‌شود.
•    انواع خاصی از سرطان، مانند سرطان خون (Leukemia)


2)    علائم
•    برخی از افراد در مراحل اولیه نکروز آواسکولار هیچ علامتی ندارند. با بدتر شدن شرایط، مفاصلِ درگیر ممکن است تنها زمانی که به آنها وزن وارد می‌شود آسیب ببینند. در نهایت، ممکن است حتی زمان دراز کشیدن درد احساس شود.
•    درد می‌تواند خفیف یا شدید باشد و معمولاً به تدریج ایجاد می‌شود.
•    درد همراه با نکروز آواسکولار لگن، ممکن است روی کشاله ران، ران یا باسن متمرکز شود. علاوه بر لگن، نواحی دیگری مانند شانه، زانو، دست، و پا نیز ممکن است درگیر شوند.
•    برخی افراد دچار نکروز آواسکولار در هر دو طرف بدن، مانند هر دو لگن یا هر دو زانو می‌شوند.

3)    عوارض
نکروز آواسکولار در صورت عدم درمان، بدتر می‌شود. در نهایت، استخوان ممکن است کُلاپس شود. نکروز آواسکولار همچنین باعث می‌شود که استخوان شکل صاف خود را از دست بدهد و احتمالاً منجر به آرتریت (Arthritis) شدید شود.

۴)    تشخیص
در طول یک معاینه فیزیکی، پزشک اطراف مفاصل را فشار می‌دهد و حساسیت (Tenderness) را بررسی می‌کند. آنها همچنین ممکن است مفاصل را در موقعیت‌های مختلف حرکت دهند تا ببینند آیا دامنه حرکت کاهش یافته است یا خیر. آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند به تعیین منبع درد کمک کنند:
•    اشعه ایکس
•    MRI و سی‌تی اسکن
•    اسکن استخوان (Bone scan)

5)    رویکردهای درمانی و مراقبتی
داروها:
•    داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs): ایبوپروفن (Ibuprofen) ، ناپروکسن سدیم (Naproxen sodium)
•    داروهای پوکی استخوان (Osteoporosis)
•    داروهای کاهنده سطح کلسترول
•    داروهای باز کننده عروق خونی: ایلوپروست (Iloprost)
•    رقیق کننده‌های خون: مانند وارفارین
جراحی و روش‌های دیگر:
•    رفع فشار مرکزی (Core decompression)
•    پیوند (Graft) استخوان
•    تغییر شکل استخوان (استئوتومی) (Bone reshaping (osteotomy)
•    تعویض مفصل
•    درمان طب ترمیمی (Regenerative medicine treatment)
رویکردهای مراقبتی
•    استراحت کردن
•    فعالیت ورزشی
•    تحریک الکتریکی (Electrical stimulation)
•    محدودیت الکل. نوشیدن زیاد الکل یکی از مهمترین عوامل خطر برای ایجاد نکروز آواسکولار است.
•    پایین نگه داشتن سطح کلسترول. تکه‌های ریز چربی رایج‌ترین موادی هستند که خون رسانی به استخوان‌ها را مسدود می‌کنند.
•    نظارت بر مصرف استروئید. به نظر می‌رسد آسیب استخوانی مرتبط با استروئید با دوره‌های مکرر استروئیدهای با دوز بالا بدتر می‌شود.
•    اجتناب از سیگار. سیگار کشیدن عروق خونی را باریک می‌کند و باعث کاهش جریان خون می‌شود.

آخرین مطالب