سندرم متابولیک

سندرم متابولیک

سندرم متابولیک (Metabolic syndrome) مجموعه‌ای از شرایطی است که با هم اتفاق می‌افتد و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته (Stroke) و دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد. این شرایط شامل افزایش فشار خون، قند خون بالا، چربی اضافی در دور کمر، و میزان غیر طبیعی کلسترول یا تری‌گلیسیرید است. داشتن تنها یکی از این شرایط به معنای ابتلا به سندرم متابولیک نیست. اما این بدان معناست که فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به یک بیماری جدی است و در صورت ابتلا به چند مورد از شرایط فوق، خطر عوارضی مانند دیابت نوع 2 و بیماری قلبی بیشتر می‌شود. سندرم متابولیک به طور فزاینده‌ای شایع است و حدود یک سوم بزرگسالان ایالات متحده به آن مبتلا هستند. در صورت ابتلا به سندرم متابولیک یا هر یک از اجزای آن، اصلاح سبک زندگی تهاجمی می‌تواند سبب به تاخیر انداختن و یا جلوگیری از بروز مشکلات جدی سلامتی شود.

۱)    علل و فاکتورهای خطر
•    سندرم متابولیک ارتباط نزدیکی با اضافه وزن یا چاقی و کم تحرکی دارد.
•    سندروم متابولیک با وضعیتی به نام مقاومت به انسولین (Insulin resistance) مرتبط است. به طور معمول، در دستگاه گوارش غذا به قند تجزیه می‌شود. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده (Pancreas) ساخته می‌شود و به قند کمک می‌کند تا وارد سلول‌های بدن شود و به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. در افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، سلول‌ها به طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و گلوکز نمی‌تواند به راحتی وارد سلول‌ها شود. در نتیجه، سطوح قند خون افزایش می‌یابد، و حتی بدن انسولین بیشتری را برای کاهش قند خون تولید می‌کند.
مهمترین عوامل خطر عبارتند از:
•    سن. خطر ابتلا به سندرم متابولیک با افزایش سن افزایش می‌یابد.
•    نژاد. در ایالات متحده، اسپانیایی‌ها - به‌ویژه زنان اسپانیایی تبار - به نظر می‌رسد در معرض بیشترین خطر ابتلا به سندرم متابولیک هستند.
•    چاقی. افزایش بیش از حد وزن، به خصوص در ناحیه شکم
•    دیابت. داشتن دیابت دوران بارداری (Gestational diabetes) یا سابقه خانوادگی دیابت نوع 2
•    بیماری‌های دیگر. ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی (Nonalcoholic fatty liver disease) ، سندرم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic ovary syndrome) یا آپنه خواب (Sleep apnea)

2)    علائم
بیشتر اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک علامت یا نشانه واضحی ندارند. یکی از نشانه‌های قابل مشاهده، افزایش سایز دور کمر است. و اگر قند خون بالا باشد، ممکن است علائم و نشانه‌های دیابت (مانند افزایش تشنگی، ادرار کردن، خستگی، و تاری دید) مشهود باشند.    
3)    عوارض
داشتن سندرم متابولیک می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:
•    دیابت نوع 2. اگر برای کنترل اضافی وزن تغییری در سبک زندگی ایجاد نشود، مقاومت به انسولین ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود. در نهایت، مقاومت به انسولین منجر به دیابت نوع 2 می‌شود.
•    بیماری قلبی و عروقی. کلسترول بالا و فشار خون بالا می‌تواند به ایجاد پلاک (Plaques)  در شریان‌ها کمک کند. این پلاک‌ها  شریان‌ها را تنگ و سفت می‌کنند که می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سکته شود.

۴)    تشخیص
دستورالعمل‌های مؤسسه ملی سلامت، سندرم متابولیک را به عنوان داشتن 3 مورد و یا بیشتر از ویژگی‌های زیر تعریف می‌کند، از جمله ویژگی‌هایی که ممکن است برای کنترل آنها دارو مصرف شود:  
•    دور کمر بزرگ: خط کمری که حداقل 35 اینچ (89 سانتی‌متر) برای زنان و 40 اینچ (102 سانتی‌متر) برای مردان است.
•    میزان بالای تری‌گلیسیرید: 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا 1.7 میلی‌مول در لیتر یا بیشتر در خون.
•    کاهش کلسترولِ خوب (لیپوپروتئین با چگالی بالا:(High-density lipoprotein / HDL /  کمتر از 40 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (1.04 میلی‌مول در لیتر) در مردان، یا کمتر از 50 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (1.3 میلی مول در لیتر) در زنان
•    افزایش فشار خون: 85/130 میلی‌متر جیوه یا بیشتر
•    افزایش قند خون ناشتا: 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (5.6 میلی‌مول در لیتر) یا بیشتر
5)    رویکردهای درمانی و مراقبتی
•    اگر تغییر در سبک زندگی تهاجمی (مانند اصلاح رژیم غذایی و انجام فعالیت ورزشی) کافی نباشد، پزشک برای کمک به کنترل فشار خون، کلسترول و میزان قند خون دارو می‌دهد.
•    فعالیت بدنی منظم. داشتن روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش، مانند پیاده‌روی سریع و همچنین جستجوی راه‌هایی برای افزایش فعالیت بدنی، مانند پیاده‌روی به جای رانندگی و استفاده از پله‌ها به جای آسانسور.
•    کاهش وزن. کاهش 7 درصد از وزن بدن می‌تواند مقاومت به انسولین، فشار خون و خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد.
•    رژیم غذایی سالم. خوردن سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل با فیبر بالا و پروتئین بدون چربی. محدودیت مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده با قند، الکل، نمک، شکر، و چربی (به ویژه چربی اشباع شده و چربی ترانس)
•    ترک سیگار.
•    کاهش یا مدیریت استرس، از طریق فعالیت بدنی، مدیتیشن، یوگا و برنامه‌های دیگر
•    حفظ وزن مناسب

آخرین مطالب