هلیکوباکتر پیلوری

هلیکوباکتر پیلوری

زمانی که معده به باکتری هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) یا به طور مخفف اِچ-پایلوری (H.Pylori) آلوده می‌شود، عفونت هلیکوباکتر پیلوری رخ می‌دهد. این عفونت یکی از علل شایع زخم معده (زخم گوارشیPeptic ulcer / ) است که ممکن است در بیش از نیمی از مردم جهان وجود داشته باشد. زخم گوارشی، زخمی است که در لایه پوششی معده (زخم معده) یا قسمت اول روده کوچک (زخم اثنی‌عشر) تظاهر می‌کند. اکثر مردم از وجود این عفونت در بدن خود بی‌خبر هستند زیرا ممکن است موجب عارضه شدیدی نشود.

۱)    علل و فاکتورهای خطر
باکتری هلیکوباکتر پیلوری معمولاً از طریق تماس مستقیم با بزاق، استفراغ یا مدفوع از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. همچنین، هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند از طریق غذا یا آب آلوده منتقل شود. پس از ورود هلیکوباکترپیلوری به بدن، غشاء معده توسط این باکتری مورد تهاجم قرار می‌گیرد. علت دقیقی که هلیکوباکتر پیلوری باعث گاستریت (Gastritis) یا زخم گوارشی در برخی افراد می‌شود هنوز مشخص نیست.
•    سن: اگرچه اغلب افراد در دوران کودکی به هلیکوباکتر پیلوری آلوده می‌شوند، اما بزرگسالان نیز مبتلا می‌شوند.
•    زندگی در شرایط شلوغ. زندگی در خانه با تعداد زیادی از افراد می‌تواند خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری را افزایش دهد.
•    عدم دسترسی به منبع آب تمیز قابل اطمینان. داشتن منبع مطمئن و تمیز آب به کاهش خطر ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کند.
•    زندگی در کشورهای در حال توسعه (Developing). افرادی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستند. این ممکن است به این دلیل باشد که زندگی در شرایط شلوغ و غیربهداشتی ممکن است در کشورهای در حال توسعه رایج‌تر باشد.
•    زندگی با فردی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارد. احتمال ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری در زمان زندگی با فرد مبتلا به این عفونت، بیشتر است.

2)    علائم
اکثر افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هرگز هیچ علامتی نخواهند داشت. مشخص نیست چرا بسیاری از افراد علائم ندارند، اما شاید به این دلیل باشد که برخی از افراد با مقاومت بیشتری در برابر اثرات مضر هلیکوباکتر پیلوری متولد می‌شوند.
•    درد یا سوزش در معده (شکم)
•    درد معده که ممکن است زمانی که معده خالی است بدتر شود
•    حالت تهوع
•    از دست دادن اشتها
•    آروغ زدن مکرر
•    نفخ
•    کاهش وزن ناخواسته
 
3)    عوارض
هلیکوباکتر پیلوری برای زندگی در محیط سخت و اسیدی معده سازگار شده است. این باکتری می‌تواند با تولید آنزیمی به نام اوره‌آز، اسید معده را خنثی کند و باعث ضعیف شدن پوشش سطحی محافظ معده شود. لذا عوارض آن عبارتند از:
•    زخم‌ها. هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند به پوشش محافظ معده و روده کوچک آسیب برساند. این مساله می‌تواند به اسید معده اجازه دهد تا یک زخم باز (اولسر) ایجاد کند. حدود 10% از افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری دچار زخم می‌شوند.
•    التهاب لایه پوششی معده. عفونت هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند معده را تحت تاثیر قرار دهد و باعث تحریک و تورم (گاستریتGastritis/ ) شود.
•    سرطان معده. عفونت هلیکوباکتر پیلوری یک عامل خطر قوی برای انواع خاصی از سرطان معده است.

۴)    تشخیص
چندین آزمایش و روش برای بررسی ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری استفاده می‌شود. تکرار آزمایش بعد از درمان، برای اطمینان از بین رفتن هلیکوباکتر پیلوری مهم است.  
•    آزمایش خون، جهت ردیابی آنتی‌بادی برعلیه هلیکوباکتر پیلوری
•    آزمایش مدفوع(Stool) ، مانند تست آنتی‌ژن مدفوع (Stool antigen test) و تست PCR مدفوع (Stool PCR test)
•    تست تنفس(Breath) ، که تست تنفسی اوره (Urea breath test / UBT) نامیده می‌شود.
•    آزمایش اندوسکوپی فوقانی

**ذکر این نکات در زمان انجام آزمایش ضروری است:
•    آنتی‌بیوتیک‌ها می توانند در صِحّت آزمایش اختلال ایجاد کنند. به طور کلی، در صورت امکان، پس از قطع آنتی‌بیوتیک به مدت چهار هفته، آزمایش مجدد انجام ‌شود.
•    داروهای سرکوب کننده اسید، معروف به مهارکننده‌های پمپ پروتون (Proton pump inhibitors / PPIs) و بیسموت‌ساب‌سالیسیلات نیز می‌توانند در صِحّت این آزمایش‌ها اختلال ایجاد کنند. این احتمال وجود دارد که داروهای سرکوب‌کننده اسید، معروف به مسدود‌کننده‌های هیستامین (H-2) نیز در صِحّت این آزمایش‌ها اختلال ایجاد کنند. لذا پزشک می‌بایست با در نظر گرفتن نوع داروی مصرفی، در مورد قطع کوتاه مدت دارو قبل از انجام آزمایش تصمیم بگیرد.

 
5)    رویکردهای درمانی و مراقبتی
عفونت هلیکوباکتر پیلوری معمولاً با حداقل دو آنتی‌بیوتیک مختلف در یک زمان درمان می‌شود. این به جلوگیری از ایجاد مقاومت باکتری در برابر یک آنتی‌بیوتیک خاص کمک می‌کند.  
•    آنتی‌بیوتیک: مانند آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول، و تتراسایکلین
•    درمان ممکن است شامل داروهایی برای کمک به بهبود معده باشد، از جمله: مهار کننده‌های پمپ پروتئین، بیسموت‌ساب‌سالیسیلات، و مسدود ‌کننده‌های هیستامین (H-2). لازم به ذکر است که مسدود کننده‌های H-2 فقط برای عفونت هلیکوباکتر پیلوری در صورتی تجویز می‌شوند که PPI ها قابل استفاده نباشند.
•    حداقل چهار هفته پس از تجویز درمان، فرد بهتر است آزمایش هلیکوباکتر پیلوری را تکرار کند. اگر آزمایش‌ها نشان دهند که روند درمانی عفونت را از بین نبرده است، ممکن است به درمان بیشتری با ترکیب متفاوتی از آنتی‌بیوتیک‌ها نیاز باشد.
•    مراجعه به پزشک در زمان بروز هر گونه علامت شدید یا مداوم مرتبط با درد معده یا شکم
•    مراجعه به پزشک در صورت داشتن مدفوع قیری سیاه رنگ یا خونی
•    خودداری از مواجهه مستقیم با افرادی که آلوده هستند: از طریق تنفس، بوسیدن، ظروف خوراکی مشترک و...
•    شستن مکرر دست‌ها، به‌ویژه قبل از آشپزی یا غذا خوردن، یا بعد از استفاده از دستشویی
•    نوشیدن آب آشامیدنی تصفیه شده و سالم
•    اجتناب از غذاهایی که به درستی تمیز نشده‌اند یا به طور ایمن پخته نشده‌اند.
•    ویزیت و آزمایش منظم
•    مطلع کردن پزشک از مصرف هر گونه دارو
•     پرهیز از مصرف غذاهای تند و نوشیدنی‌های الکلی، و همچنین عدم کشیدن سیگار نقش مهمی در روند بهبود زخم‌معده و عوارض ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارد
•     شستشوی کافی و دقیق سبزیجات و مواد غذایی خام

آخرین مطالب