کیست‌های پانکراسی

تاریخ انتشار: 1402/02/10 خواندن 10 دقیقه eye

295

کیست‌های لوزالمعده یا پانکراس (Pancreatic cysts) کیسه‌های محتوی مایع بر روی پانکراس یا درون آن هستند. پانکراس، اندام بزرگی در پشت معده است که هورمون‌ها و آنزیم‌هایی را که به هضم غذا کمک می‌کنند، تولید می‌کند. معمولاً کیست‌های پانکراس زمانی که بیمار بعلت مشکل دیگری آزمایش تصویربرداری انجام می‌دهد، یافت می‌شوند. کیست‌های پانکراس معمولا به دو گروه کیست‌های غیرنئوپلاستیک (Nonneoplastic) و نئوپلاستیک (Neoplastic) تقسیم می‌شوند. هر گروه، شامل زیرگروه‌های کیستی مختلف، مانند کیست‌های کاذب (Pseudocysts)، سیست‌ آدنوماهای سروزی (Serous cystadenomas) و نئوپلاسم‌های کیستیک مخاطی (Mucinous cystic neoplasms) است. بیشتر این کیست‌ها سرطانی نیستند و بسیاری از آنها علائمی ایجاد نمی‌کنند. اما برخی از کیست‌های پانکراس می‌توانند سرطانی باشند یا در آینده به سرطان تبدیل شوند. پزشک ممکن است از مایع کیست پانکراس نمونه‌برداری کند تا مشخص شود که آیا سلول‌های سرطانی وجود دارند یا خیر. و یا ممکن است نظارت بر کیست را در طول زمان برای تغییراتی که نشان دهنده سرطان است توصیه کند.

1- علل و فاکتورهای خطر

تا کنون علت اکثر کیست‌های پانکراس مشخص نشده است. برخی از کیست‌ها با بیماری‌های نادری از جمله بیماری کلیه پلی‌کیستیک (Polycystic kidney disease) یا بیماری فون هیپل-لیندو (Von Hippel-Lindau disease)، یک اختلال ژنتیکی که می‌تواند پانکراس و سایر اندام‌ها را درگیر کند، ارتباط دارند. کیست‌های کاذب اغلب به دنبال یک عارضه دردناک هستند که در آن آنزیم‌های گوارشی به شکل زودرسی فعال می‌شوند و پانکراس را تحریک می‌کنند (پانکراتیتPancreatitis / ). کیست‌های کاذب همچنین می‌توانند در اثر آسیب به شکم، مانند تصادف رانندگی، ایجاد شوند.

برخی عوامل خطر:

مصرف زیاد الکل و سنگ کیسه صفرا (Gallstones) از عوامل خطر پانکراتیت هستند و پانکراتیت یک عامل خطر برای کیست کاذب است.
آسیب شکم نیز یک عامل خطر برای کیست کاذب است.

2- علائم

بیمار ممکن است علائم کیست پانکراس را نداشته باشد، و اغلب زمانی که آزمایش‌های تصویربرداری شکم را به دلیل دیگری انجام می‌دهد، کیست مشاهده می‌شود. علائم کیست پانکراس معمولاً شامل موارد زیر است:

درد مداوم شکم، که ممکن است به کمر سرایت کند
تهوع و استفراغ
کاهش وزن
سیری زودرس بلافاصله پس از شروع غذا خوردن

3- تشخیص

امروزه کیست‌های پانکراس بیشتر از گذشته تشخیص داده می‌شوند، زیرا بهبود فناوری تصویربرداری آن‌ها را راحت‌تر پیدا می‌کند. بسیاری از کیست‌های پانکراس در حین اسکن شکم برای مشکلات دیگر یافت می‌شوند. پس از گرفتن سابقه پزشکی و انجام معاینه جسمانی، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را برای کمک به تشخیص و برنامه‌ریزی درمان توصیه کند. آزمایشاتی از قبیل:

اسکن توموگرافی کامپیوتری (Computerized tomography (CT) scan)
اسکن ام آر آی (MRI scan)
سونوگرافی آندوسکوپی (Endoscopic ultrasound)
کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (Magnetic resonance cholangiopancreatography / MRCP)

4- رویکردهای درمانی و مراقبتی

مراقبت هوشیارانه یا درمان به نوع، اندازه، ویژگی‌ها، و علائم کیست بستگی دارد.

مراقبت هوشیارانه

یک کیست کاذب خوش خیم، حتی نوع بزرگ آن، می‌تواند تا زمانی که فرد را آزار ندهد باقی بماند. سیست‌آدنومای سروزی به ندرت سرطانی می‌شود، بنابراین می‌توان آن را به حال خود رها کرد مگر اینکه علائمی ایجاد کند یا بزرگ شود. برخی از کیست‌های پانکراس باید تحت نظر باشند.

درناژ (Drainage)

کیست کاذبی که علائم آزاردهنده ایجاد می‌کند یا بزرگتر می‌شود را می‌توان تخلیه کرد.

عمل جراحی

برخی از انواع کیست‌های پانکراس به دلیل خطر ابتلا به سرطان نیاز به برداشتن از طریق جراحی دارند. ممکن است برای برداشتن کیست کاذب بزرگ شده یا سیست‌آدنوم سروزی که باعث درد یا علائم دیگر می‌شود، جراحی نیاز باشد.
لازم به ذکر است که اگر فردی پانکراتیت مداوم دارد، ممکن است کیست کاذب عود کند.

جلوگیری

بهترین راه برای جلوگیری از کیست‌های کاذب، اجتناب از پانکراتیت است که معمولاً در اثر سنگ کیسه صفرا یا مصرف زیاد الکل ایجاد می‌شود.

اگر سنگ‌های صفراوی باعث تحریک پانکراتیت می‌شوند، ممکن است نیاز به برداشتن کیسه صفرا (Gallbladder) باشد.
اگر پانکراتیت به دلیل مصرف الکل باشد، عدم مصرف الکل می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.