سیستمیک لوپوس اریتماتوز
سیستمیک لوپوس اریتماتوز
سیستمیک لوپوس اریتماتوز (Systemic Lupus Erythematosus/SLE) یکی از انواع بیماریهای خودایمنی (Autoimmune disease) روماتیسمی است که در آن سیستم ایمنی به طور اشتباهی به بافتها و اندامهای سالم خودی حمله میکند. در این بیماری ارگانهای مختلفی از قبیل پوست، کلیه، مفاصل، مغز، قلب و ریهها میتواند درگیر شود. لوپوس یک بیماری مسری نیست و از طریق تماس، سرفه یا عطسه از فردی به فرد دیگر سرایت نمیکند. در صورت ایجاد ضایعه پوستی، تب مداوم، احساس خستگی یا درد مداوم لازم است تا به پزشک مراجعه شود.
۱) علل و فاکتورهای خطر
با وجود اینکه علت دقیق ابتلا به بیماری لوپوس تا کنون مشخص نشده است ولیکن ترکیبی از عوامل ارثی (مانند داشتن خویشاوند مبتلا) و محیطی در ابتلا به آن نقش دارند.
• جنسیت (لوپوس در جنس مونث شایعتر است)
• سن بویژه در دوران باروری (بازه 15 تا 45 سال)
• فاکتورهای محیطی (مانند اشعه UV، نور خورشید، استرسهای احساسی، تنش فیزیکی، عوامل ویروسی، تروما، و برخی داروها) در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
2) علائم
علائم و نشانههای لوپوس بسیار متفاوت بوده و میتواند به صورت ناگهانی/تدریجی، ملایم/شدید، و گذرا/دائمی ایجاد شود. از مهمترین این علائم میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
• خستگی
• تب
• تورم و درد مفاصل
• زخمهای دهانی
• راشهای پروانهای (Butterfly) در صورت
• حساسیت به نور خورشید
• سردرد
• ریزش مو
• تنگی نفس
• خشکی چشم
• کمخونی (Anemia)
• مشکلات عروقی نظیر لخته
3) عوارض
التهاب (Inflammation) ناشی از لوپوس میتواند بر ارگانهای مختلفی تاثیر بگذارد، از قبیل:
• کلیهها: آسیب ناشی از درگیری کلیوی که به نام نفریت (Nephritis) لوپوسی خوانده میشود، درجات مختلفی داشته و در صورت عدم درمان ممکن است منجر به نارسایی کلیوی (Kidney failure) و در نهایت مرگ بیمار شود.
• مغز و سیستم عصبی: در صورت درگیری مغزی، بیمار ممکن است دچار سردرد، گیجیDizziness) )، مشکلات بینایی، تشنج (Seizures) و یا سکته (Stroke) بشود.
• عروق خونی: از جمله موارد درگیری خون میتوان به کمخونی (Anemia) و بروز لختههای خونی (Blood clotting) اشاره نمود.
• قلب: متعاقب التهاب عضلات قلب، شریانها و دریچه قلب، احتمال بیماری قلبی-عروقی (Cardiovascular) و خطر حمله قلبی (Heart attack) افزایش مییاید.
• مفاصل: آرتریت (Arthritis) در میان بیماران لوپوسی بسیار شایع بوده و میتواند همراه با درد و تورم باشد.
• حساسیت به عفونتها: بیماری لوپوس و داروهای آن فرد را مستعد به عفونت میکند.
• عوارض بارداری: احتمال سقط جنین (Miscarriage) در زنان مبتلا به لوپوس وجود دارد. لوپوس خطر ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری و زایمان زودرس (Preterm birth) را افزایش میدهد.
۴) تشخیص
تشخیص لوپوس دشوار است زیرا علائم و نشانهها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. علائم و نشانههای لوپوس ممکن است در طول زمان تغییر کند و با بسیاری از بیماریهای دیگر مشابه باشد. هنوز تست مشخصی برای بیماری لوپوس وجود ندارد و برای پزشک انجام معاینه فیزیکی، در نظر گرفتن علائم، و بررسی نتایج آزمایش خون و ادرار برای روند تشخیص اهمیت دارند.
• آزمایش خون: و انجام تستهایی از قبیل شمارش گلبولهای قرمز، سفید و پلاکت، آنتیبادی ضد هستهای (Antinuclear antibodies /ANAs)، آنتیبادی ضد DNA دو رشتهای (Anti double strand DNA/Anti dsDNA)، و Anti-Smith antibodies از مهمترین روشهای بررسی بیماری لوپوس هستند.
• بررسی مارکرهای التهابی: از قبیل پروتئین واکنشی-سی (C reactive protein/ CRP) و نرخ رسوب اریتروسیتها (Erythrocyte sedimentation rate /ESR)
• ارزیابی عملکرد کبد و کلیه.
• آزمایش ادرار. بویژه جهت بررسی دفع پروتئین (Proteinuria) و دفع گلبولهای قرمز (Hematuria).
• رادیوگرافی اشعه ایکس از قفسه سینه.
• اکوکاردیوگرام. آزمایشی است که برای نشان دادن نحوه عملکرد و دریچههای عضلات قلب از سونوگرافی استفاده میکند.
5) رویکردهای درمانی و مراقبتی
پزشک با در نظر گرفتن عواملی نظیر شدت علائم و عوارض بیماری، سن فرد مبتلا، و تاریخچه پزشکی بیمار، رژیم دارویی را تجویز میکند. داروهایی که عموما برای درمان این بیماری استفاده میشوند شامل:
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن و ایبوپروفن
• داروهای ضد مالاریا مانند هیدروکسیکلروکین
• کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) مانند پردنیزولون
• داروهای سرکوب کننده ایمنی(Immunosuppressant) مانند آزاتیوپورین، مایکوفنولاتمفتیل، متوتروکسات، و سیکلوسپورین
• پیگیری منظم روند درمانی
• محافظت در برابر نور خورشید
• ورزش منظم
• سیگار نکشیدن
• رژیم غذایی سالم و در صورت صلاحدید پزشک استفاده از مکملها
سیستمیک لوپوس اریتماتوز (Systemic Lupus Erythematosus/SLE) یکی از انواع بیماریهای خودایمنی (Autoimmune disease) روماتیسمی است که در آن سیستم ایمنی به طور اشتباهی به بافتها و اندامهای سالم خودی حمله میکند. در این بیماری ارگانهای مختلفی از قبیل پوست، کلیه، مفاصل، مغز، قلب و ریهها میتواند درگیر شود. لوپوس یک بیماری مسری نیست و از طریق تماس، سرفه یا عطسه از فردی به فرد دیگر سرایت نمیکند. در صورت ایجاد ضایعه پوستی، تب مداوم، احساس خستگی یا درد مداوم لازم است تا به پزشک مراجعه شود.